Dla wielu mieszkańców, miejsce to wiąże się z wieloma wspomnieniami, jak w piosence Janusza Laskowskiego. Dlatego zapewne rozpoczęte wiosną prace w centrum Końskich, mające przygotować ten teren do dalszych działań, już wzbudziły wiele kontrowersji i stały się tematem poruszanym w rodzinnych rozmowach przy świątecznych stołach. Mieszkańcy przyzwyczaili się do obecnej formy urządzenia tej przestrzeni urbanistycznej. Miejmy jednak świadomość, że miejsce to było świadkiem wielu historycznych wydarzeń, które odcisnęły na nim swoje piętno. W dużym skrócie można powiedzieć, że dzieje miejscowości były tak zawiłe, jak litery w herbie nadanym przy lokacji miasta w 1748 roku.

Zapisy w tym dokumencie stworzyły podstawy prawne dla rozwoju handlu i rzemiosła. Miasto było lokowane na prawie magdeburskim z inicjatywy kanclerza Małachowskiego.

W tym też czasie powstało zapewne założenie urbanistyczne, funkcjonujące do dnia dzisiejszego, którego osią główną był tracący swoją rolę, już od wieku XVII, szlak Żarnów - Odrowąż, nie zaś popularny wówczas i zyskujący na znaczeniu, trakt pocztowy Kraków - Warszawa. Komunikacja z Zagłębiem Staropolskim też odbywa się drogą wytyczoną przez włości ówczesnych właścicieli (dzisiejsza ul. Partyzantów). Dziwne rozwiązania komunikacyjne, będące konsekwencją takich decyzji zauważają zapewne kierowcy aut poruszający się po Końskich. Miasto nie wykorzystało swojego położenia, jako ważny węzeł komunikacyjny i handlowy. Duże zmiany w wyglądzie centrum miasta wprowadziły wybudowane przez Stanisława Aleksandra Małachowskiego kramy handlowe w formie regularnego czworoboku z dziedzińcem w środku, od imienia żony fundatora nazwane Annotargiem. Tak więc, już w I połowie XIX wieku w obrębie wydłużonego koneckiego rynku wyodrębnione zostały: zabudowana część handlowa i część „zielona” przy kościele określana w planach jako ogród spacerowy. Taki kształt zabudowy centrum miasta funkcjonował do końca XIX wieku, kiedy to nową znacznie okazalsza formę zyskała konecka świątynia. Nawa kościoła została powiększona, zmieniła się również wieża, pełniąca funkcję dzwonnicy. Od 1905 roku ta dominująca nad rynkiem bryła otrzymała kształt, jaki znamy obecnie. Obie wcześniej wspomniane części centralnego placu miasta oddzielone były murem, przy którym od strony wschodniej (kolegiaty) pojawił się w 1914 roku pomnik ku czci cara Aleksandra II. Obiekt ten funkcjonuje „w pewnej formie” do dziś, ponieważ w roku 1917 na cokole tego pomnika umieszczono popiersie Naczelnika Tadeusza Kościuszki, a pamiątkowe inskrypcje przypominające reformy carskie z 1864 roku, zakryto tablicami poświęconymi naszemu bohaterowi narodowemu. Kolejne zmiany, jak łatwo zgadnąć, przyniosła kolejna zawierucha wojenna. Już jesienią 1939 roku wspomniany monument opuścił swoje miejsce, a dzieje tego pomnika to temat na osobną opowieść. (informacje dostępne na portalu „Końskie.org.pl”) W tym czasie, w południowej części skweru, w pobliży kolegiaty został urządzony cmentarz żołnierzy niemieckich.

Kolejne zmiany w centrum zaszły w maju 1942 roku. Niemieccy okupanci chcąc usprawnić transport na front wschodni wyburzyli Annotarg - kramy nazywane przez mieszkańcy potocznie  „Pociejowem”. Z koneckiego rynku zniknęła budowla, funkcjonująca w tym miejscu i w świadomości kilku pokoleń konecczan ponad 120 lat. Zniknął też wielokulturowy klimat, tak charakterystyczny dla małych miasteczek II Rzeczypospolitej. Zdecydowana większość mieszkańców pochodzenia żydowskiego została wywieziona i wymordowana przez niemieckich okupantów w obozach koncentracyjnych.

W czasy PRL-u, konecki rynek wchodził w zupełnie odmienionej formie. Staraniem ks. Antoniego Ręczajskiego - proboszcza parafii Św. Mikołaja, tuż po wojnie, w centralnej części miasta ponownie zagościł Naczelnik Tadeusz Kościuszko, tym razem konno. Pomnik autorstwa Wojciecha Durka prezentuje się okazale na wysokim, ozdobionym płaskorzeźbami cokole. Obiekt ten podobnie, jak i inne prace tego autora ( Pomnik Wdzięczności, statua Jezusa Miłosiernego, czy Pomnik Partyzantów) doskonale znają wszyscy mieszkańcy Końskich. Następne lata przyniosły kolejne zmiany, które można różnie oceniać. Pojawiły się nowe budynki w południowej i zachodniej pierzei rynku. Dawne „Kopce” stały się ul. Hubala, a miejsce zwane potocznie „kołem fortuny” - to w tamtym czasie fontanna z blaszaną rakietą przypominająca wyczyn Jurija Gagarina. Nie wszyscy mieszkańcy pamiętają, że w miejscu obecnego postoju TAXI można było zatankować auto, jeśli ktoś je w tamtym czasie posiadał. Stały tam dystrybutory CPN (Centrali Przemysłu Naftowego) – nie „instrybutory”, tak ostatnio popularne w Internecie, a szczęśliwcy posiadający bony lub obcą walutę mogli doznać „smaku kapitalizmu”, robiąc zakupy w Peweksie. Centralne miejsce na skwerze zajął szalet miejski, zapewne przydatny, ale niekoniecznie w tej lokalizacji.

Podsumowując, konecki rynek przechodził liczne zmiany, a kolejne epoki znaczyły na nim swoją obecność. Teraz rozpoczyna się kolejny etap w historii tego miejsca. Co nam przyniesie? Dowiemy się już jesienią 2022 roku.

Serdeczne podziękowania dla wszystkich publikujących swoje fotografie i zdjęcia z własnych zbiorów prezentujące dzieje Końskich na stronach końskie.org.pl i fotopolska.eu, dzięki czemu szerokie grono mieszkańców może zapoznać się historią naszego miasta.

Adam Kubka

Galeria - Kiedy patrzę w hen za siebie...

Zdjęcia;

Ze zbiorów K.Woźniaka i autorów publikujących na portalu końskie.org.pl oraz fotopolska.eu