11. Do zwycięstwa w wojnie polsko-bolszewickiej w znacznym stopniu przyczynił się wywiad radiowy. Od marca 1920 roku Polacy przechwytywali sowieckie depesze. Złamanie kodów operacyjnych pod kryptonimem „Rewolucja”, które służyły do przesyłania rozkazów nacierającej Armii Czerwonej, pozwoliło Piłsudskiemu przygotować odpowiednią strategię obrony.

PYTANIE: Jak nazywał się polski kryptolog, który złamał radzieckie szyfry wojskowe?

12. Gdy w 1920 r., w obliczu bolszewickiego zagrożenia, rozpoczęła się rekrutacja młodych i zdrowych ludzi do Wojska Polskiego, czterej bracia – synowie Piotra - koneckiego właściciela odlewni żeliwa przy ulicy Pocztowej, zgłosili się wraz z innymi ochotnikami z powiatu koneckiego, by bronić Ojczyzny bezpośrednio na froncie. Trzeba dodać, że Antoni i Karol wstępując do wojska, mieli - jako peowiacy - dobre przygotowanie do służby wojskowej. Tymczasem Piotra – juniora oraz Zygmunta, mniej obytych z bronią, cechowało życiowe doświadczenie. To wszystko sprawiło, że ze zwycięskiej wojny wrócili cali i zdrowi.

PYTANIE: Prosimy podać nazwisko rodowe wymienionych braci?

13. 1 lipca 1920 roku powołano Radę Obrony Państwa, która podjęła decyzję o utworzeniu Armii Ochotniczej. Odzew społeczny był bardzo duży. Wpłacano ofiary pieniężne na armię, duchowni wszystkich wyznań wzywali do walki w obronie zagrożonej niepodległości a ugrupowania polityczne (z wyjątkiem komunistów) manifestowały poparcie dla władz. W ciągu miesiąca zgłosiło się do Armii Ochotniczej około 100 000 osób, w tym wielu uczniów i harcerzy.

PYTANIE: Kto objął stanowisko Generalnego Inspektora Armii Ochotniczej?

14. W pierwszej połowie sierpnia 1920 roku wojska bolszewickie zagroziły Warszawie. Główny kierunek ich natarcia miał jednak przebiegać na północ od stolicy Polski – zamierzali przekroczyć Wisłę w rejonie Płocka i Włocławka. Celem bolszewików było oskrzydlenie sił polskich od północy i przecięcie połączenia komunikacyjnego Warszawy z Gdańskiem. Strategia ta przypominała operację Iwana Paskiewicza z 1831 roku mającą na celu stłumienie powstania listopadowego.

PYTANIE: Kto był naczelnym dowódcą sił bolszewickich maszerujących w sierpniu 1920 r. na Warszawę?

15. Radiostacja „WAR”, znajdująca się na terenie Cytadeli Warszawskiej, odegrała dwukrotnie ważną rolę w historii odrodzonej Polski. Pierwszy raz, 16 listopada 1918 roku, kiedy nadano z niej depeszę notyfikująca powstanie państwa polskiego. Drugi raz, podczas bitwy warszawskiej, kiedy umożliwiała porozumiewanie się dowódcom wojsk polskich i zakłócała system łączności Armii Czerwonej.

PYTANIE: Jaki tekst nadawano z radiostacji „WAR” podczas uderzenia znad Wieprza, aby zagłuszyć sowieckie komunikaty?

1. Ogólny widok zbombardowanego Radzymina, sierpień 1920 r.
2. Generał Władysław Sikorski w rozmowie z dowódcą pułku przed rozpoczęciem ataku 5. Armii, sierpień 1920 r.
3. Czołg Renault Ft 17 w Mińsku Mazowieckim, 17 sierpień 1920 r.
4. Kawaleria bolszewicka w Prusach Wschodnich, sierpień 1920 r.
5. Żołnierze bolszewiccy wzięci do niewoli pod Radzyminem, sierpień 1920 r.
6. Jeńcy bolszewiccy na szosie pod Radzyminem, sierpień 1920 r.
7. Pogrzeb księdza Ignacego Skorupki w Warszawie, sierpień 1920 r.
8. Porzucona amunicja i tabory przez wycofujących się z Grodna bolszewików na polu pod Lidą, wrzesień 1920 r.
9. Delegacja polska i bolszewicka podczas obrad w Rydze.
10. Pociąg pancerny „Śmiały”.
11. Grupa oficerów amerykańskich i polskich z 7. Eskadry Myśliwskiej im. Tadeusza Kościuszki. Lwów, wrzesień 1920 r.

*Wykorzystano fotografie ze zbioru Centralnego Archiwum Wojskowego